Door Joost van Alkemade

Over deze vragen hield Cecilia Keuchenius, onderzoeker van Motivaction haar presentatie, bij het inhoudelijke programma van de NOV Ledenvergadering. Zij nam ons mee in het model van Motivaction (Mentality-milieus), waarbij zij met heel veel onderzoek over vele jaren mensen hebben ingedeeld in veschillende groepen (milieus). Gebaseerd op enerzijds onderscheid in inkomen, status of klasse en anderzijds onderscheid in de persoonlijke duurzame waarden; traditioneel (behouden) , modern (bezit en verwennen)  en postmodern (onconventioneel; ontplooien, beleven) . 

Die twee assen leveren 8 groepen op die voor het overzicht teruggebracht zijn naar vier:

1. Plichtsgetrouwen; mensen die sterke normen en waarden hanteren en loyaal zijn aan de gmeeenschap (13%) 
2. Verantwoordelijken; mensen die zelfredzaam zijn en maatschappelijk betrokken (30%) 
3. Pragmatici; mensen die meer individualistisch zijn, de wereld zien in eigen kansen en persoonlijke doelen (25%).
4. Structuurzoekers; mensen die sterker op het eigen materiele leven, het eigen relaties/gezin zijn gericht en erkenning en bevestiging zoeken (32%). 

Daarnaast ging zij ook in op de groep jongeren. Deze jongeren lopen door de 4 bovenstaande groepen heen, maar kan je ook een eigen identiteit, motivatie meegeven. 

Je merkte in de zaal hoe mensen zich zelf ook herkenden en plaatsten bij één van deze groepen. Vervolgens gaf zij weer hoe deze vier groepen en jongeren actief zijn als vrijwilliger. Wat je eigenlijk al kan bedenken is dat de groep 'verantwoordelijken' en 'plichtsgetrouwen' groter vertegenwoordigd zijn bij de huidige vrijwilligers. Uit hun onderzoek komt naar voren dat jongeren het minst actief zijn. 

Wel of geen terugloop onder jongeren?

Recente CBS-cijfers over vrijwilligerswerk laten zien dat in totaal 49,1% van de Nederlanders 15-plus minimaal 1 maal per jaar actief zijn als vrijwilliger. Voor jongeren van 15-19 jaar is dat  volgens CBS 52% en voor 19-25jr 48%.  Hier spreken deze cijfers en die van Motivaction elkaar tegen, maar ook wij horen van veel organisaties terug dat het al moeilijker is om vrijwilligers te vinden, zeker voor de wat structurele taken. Minder aantal uren inzet en minder vast zijn overal te herkennen. 

Motivaction duidt de toekomst met dat juist de groepen plichtsgetrouwen en verantwoordelijken, waar meer ouderen onder vallen, in grootte kleiner zullen worden. Daar tegenover kennen de groepen pragmatici en  structuurzoekers meer jongeren. Dus langzaam maar zeker kan de basis van werving veel smaller worden voor organisaties die bij uitstek hun vrijwilligers putten uit de eerste twee. 

Jouw praktijk

Kern van het verhaal is dat je je eigen ontwikkeling en praktijk beter gaat doorzien op basis van het Mentality-model. Hoe ziet de eigen ontwikkeling er uit? Als je dat zonder veranderingen doortrekt naar de toekomst, wat betekent dat dan? Als je je vrijwilligersgroep meer diverser in achtergrond, motivatie en leeftijd wil maken, welke nieuwe groepen wil je dan meer gaan bereiken? En hoe laten deze groepen zich herkennen? 

65-plus en groen

Een voorbeeld geven de groene natuurorganisaties die samen optrekken om naar de toekomst van hun vrijwilligerbestand te kijken.  Zij onderzochten wie dat nu zijn: gemiddelde leeftijd 62 jaar en de helft van de vrijwilligers is 65+. Zeker een gemotiveerde en stabiele groep. Maar ook stabiel naar de toekomst gezien? 
Zij hebben met Motivaction gekeken wie en hoe er andere groepen bij hun actief zouden kunnen worden.  Voorbeeld is de groep van 35-45 jarigen, waar je zou kunnen denken aan het doen van vrijwillige inzet met je gezin. Quality time en impact voor de natuur! 

Cecilia nam ons in haar verhaal verder mee naar de typische idealen en vrije tijdsbesteding van de verschillende groepen. Zorg ervoor dat je mensen goed en passend weet aan te spreken in taal, beelden, aard van de activiteit, behoeften en werving.  Juist bij werving en de eerste keer is 'feel en look' belangrijk. Naast het nog altijd overeindstaande belangrijkste wervingsinstrument:  gevraagd worden! 

Samengevat waren haar adviezen:

• Focus op kansrijke nieuwe groep vrijwilligers en weet heel goed op wie je je wil richten. 
• Pas je organisatie aan en je manier van organiseren aan deze nieuwe wensen. 

Er was helaas geen tijd om met Cecilia verder te praten. Je kunt haar presentatie gebruiken door vooral te kijken wat je allemaal niet herkent of in je eigen organisatie niet terug denkt te zien. Zijn mensen wel in deze typen onder brengen? Er zijn vast meer waarheden. Een andere benadering is met dit verhaal nieuwsgierig je nieuwe vragen te gaan stellen. Vragen zoals de groene organisaties dat doen. 
NOV zal met dit thema samen met de leden verder gaan en organisaties uitnodigen om hun toepassing van het model te etaleren. En daarmee met elkaar inspiratie om te veranderen te delen. Want, oh,  wat kan dat veranderen soms ook taai en een maar beetje leuk zijn.  

Zie ook een eerder artikel over dit onderwerp dat NOV samen met Motivaction heeft opgesteld! 

Ik ben benieuwd naar hoe anderen de presentatie ervaren hebben! Wil je er verder wat mee doen? Hoe kunnen vrijwilligerscentrales het verhaal lokaal ook verder brengen? Of vind je het echt helemaal onzin?  

Joost van Alkemade