Voor vrijwilligerswerk gelden dezelfde regels als voor betaald werk voor jongeren onder de 18 jaar. Kinderen tot 16 jaar mogen in principe geen vrijwilligerswerk doen. Wel zijn op dit verbod een aantal uitzonderingen. Vrijwilligers onder de 18 jaar behoren bovendien in de ARBO-wetgeving tot de kwetsbare groepen en zijn daarom niet uitgezonderd van zowel de arbeidsomstandighedenwet als de Arbeidstijdenwet. Toezicht en voorlichting zijn voor álle jongeren onder de 18 jaar noodzakelijk. Er is geen wettelijke maximum leeftijdsgrens voor het doen van vrijwilligerswerk.
Veel gestelde vragen (FAQ)
Hieronder volgen de antwoorden op veel gestelde vragen. Wij hebben geprobeerd deze antwoorden zo duidelijk mogelijk te maken zonder in juridisch jargon te vervallen. Het overgrote deel van vrijwilligersorganisaties en vrijwilligers vinden hier de antwoorden waarnaar zij op zoek zijn. Staat het door jou gezochte antwoord er niet bij? Kijk dan bij de verdieping of stel je vraag op het NOV forum .
- Kinderen vanaf 12 jaar mogen hulparbeid verrichten in het kader van een alternatieve straf.
- Kinderen vanaf 13 jaar mogen buiten schooltijd lichte, niet-industriële hulparbeid verrichten.
- Kinderen vanaf 14 jaar mogen buiten schooltijd lichte hulparbeid verrichten die samenhangt met het onderwijs.
- Kinderen vanaf 15 jaar mogen buiten schooltijd ochtendkranten bezorgen en lichte, niet-industriële arbeid verrichten.
Dit roept de vraag op: Wat is precies ‘lichte niet-industriële (hulp)arbeid’. Daarmee worden hand- en spandiensten bedoeld die geen gevaar voor de gezondheid of veiligheid van de kinderen opleveren. Bijvoorbeeld:
- Lichte (hulp)werkzaamheden in een winkel, zoals vakken vullen, het markeren van lege vakken, helpen bij het inpakken, vloer vegen of schoonmaakwerkzaamheden.
- Lichte (hulp)werkzaamheden in de landbouw, zoals groenten en fruit plukken, lichte oogstwerkzaamheden, het voeren van kleine dieren.
- (Hulp)werkzaamheden in de horeca, zoals het helpen bij het bedienen, bijvoorbeeld in een snackbar, kantine of restaurant. Als er alcohol wordt geschonken mag een kind niet in het restaurantdeel helpen maar wel in de keuken.
- (Hulp)werkzaamheden bijvoorbeeld bij een manege, op een camping, in een speeltuin, in een pretpark, in een bowlingcentrum of in een museum
Ook zijn er regels over op welke tijden jongeren ingezet mogen worden als betaald medewerker, vrijwilliger of stagiair. De regels verschillen voor schooldagen en voor vrije dagen. Het aantal uren dat zij mogen werken is ook beperkt.
Op schooldagen mogen kinderen vanaf 13 jaar maximaal 2 uur werken, op zaterdagen en vakantiedagen maximaal 7 uur. Daarnaast geldt er een maximum per week. Dit is voor schoolperiodes 12 uur per week en voor vakantieperiodes 35 uur per week. 15-jarigen mogen op niet-schooldagen en vakantieweken iets langer (8 uur per dag en 40 uur per vakantieweek) werken. In tegenstelling tot 13-14 jarigen mogen zij ook op zondag werken. Kinderen onder de 16 mogen nooit ’s avonds en ’s nachts van 19.00 tot 07.00 uur werken.
Er zijn nog veel meer bepalingen over bijvoorbeeld rustpauzes tijdens het werk, verplichte rusttijden tussen werkperioden, het aantal vakantieweken dat kinderen mogen werken. Een volledig overzicht vind je in de Nadere regeling kinderarbeid
Jongeren mogen vanaf hun 13de ook stage lopen. Dat mag echter alleen wanneer er een stageovereenkomst is gesloten tussen de school en het bedrijf/organisatie waar de stage wordt gelopen, of wanneer burgemeester en wethouders een verzoek tot vervangende leerplicht hebben goedgekeurd. Een stageovereenkomst moet aan verschillende voorwaarden voldoen (artikel 30a van het Inrichtingsbesluit W.V.O.) en moet ook ondertekend worden door de ouders of verzorgers van het kind. In de weken dat het kind stage loopt, mag hij zij geen ander werk verrichten.
Ook rondom de maatschappelijke stages gelden een groot aantal regels, die te vinden zijn in de Nadere regeling kinderarbeid
Jongeren van 16 en 17 mogen zonder meer werken. Ze mogen langer werken (9 uur per dienst) met een maximum van 45 uur per week (met een gemiddelde van 40 uur per 4 weken). Bepaalde werkzaamheden zijn verboden en sommige - risicovolle - werkzaamheden mogen alleen onder deskundig toezicht worden uitgevoerd. Omdat jongeren van 16 en 17 jaar nog (gedeeltelijk) leerplichtig zijn, mag het werk hen niet verhinderen naar school te gaan. Daarom wordt de tijd die zij naar school gaan meegeteld als arbeidstijd. Jongeren van 16 en 17 jaar mogen niet werken tussen 23.00 uur en 6.00 uur. Bij het inroosteren van de jongere moet rekening worden gehouden met het aantal uren dat de jongere op school doorbrengt.
Jongeren van 16 en 17 jaar genieten meer bescherming dan werknemers van 18 jaar en ouder. Ze hebben recht op langere rustperioden, mogen niet s nachts werken (23.00-0.600), niet overwerken en geen diensten verrichten, waarbij ze opgeroepen kunnen worden (de zogenaamde consignatiediensten).
Meer details over rusttijden, werken op zondag etc vind je op rijksoverheid.nl
Vrijwilligers van 16-17 zijn niet uitgezonderd van zowel de arbeidsomstandighedenwet als de Arbeidstijdenwet.
Er is geen wettelijke maximum leeftijdsgrens voor het doen van vrijwilligerswerk. Volgens de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid mag een dergelijk onderscheid ook niet gemaakt worden. Wel kiezen sommige organisaties om een maximumleeftijd, bijvoorbeeld 80 jaar, in te stellen. Hiervoor gebruiken ze verschillende argumenten zoals dat vrijwilligers niet meer representatief zijn of niet goed kunnen functioneren. Een andere argument is dat verzekeraars leeftijdsgrenzen hanteren. Er is meestal geen objectieve rechtvaardiging voor het hanteren van leeftijdsgrenzen; organisaties beschikken immers over verschillende meetinstrumenten om het functioneren van individuele vrijwilligers te beoordelen.
Vrijwilligers onder de 18 jaar worden door hun beperkte ervaring en deskundigheid, beschouwd als kwetsbare groep voor wie een aantal voorschriften binnen de wet van toepassing blijven. Vrijwilligerswerk waaraan voor jongere vrijwilligers specifieke gevaren verbonden zijn, mag alleen door jongeren gedaan worden onder deskundig toezicht. Ook is de organisatie verplicht aan de leeftijd aangepaste voorlichting te geven over de risico’s van het vrijwilligerswerk binnen de organisatie. Het is niet zo dat organisaties die gebruik maken van vrijwilligers onder de 18 jaar een RI&E moeten maken. Wel zal extra aandacht besteed moeten worden aan de aanpassing van de werkomstandigheden, zodat jongeren veilig kunnen werken. Een aantal werkzaamheden zijn voor jongeren verboden. Het gaat dan om werkzaamheden onder hoge luchtdruk zoals bij duiken, een hoge geluidsbelasting (boven 85dB(A)), schadelijke straling en schadelijke trillingen.